Lưới Kéo Cá – Người Bạn Thầm Lặng Của Ngư Dân Việt

Lưới kéo cá – Một phần đời của người làm biển

Có lẽ với những ai sinh ra và lớn lên giữa phố thị, lưới chỉ là thứ vật dụng vô tri. Nhưng với người dân vùng biển, lưới là bạn, là nghề, là cơm áo gạo tiền. Những chiếc lưới kéo cá thường không to lớn như lưới rùng ngoài khơi xa, cũng không phải loại công nghiệp hiện đại như tàu hút cá, mà lại chính là những món ngư cụ dân dã, giản đơn nhưng hiệu quả, thường dùng trong ao, hồ, đầm phá, sông suối hoặc vùng ven biển nông.

Chiếc lưới ấy theo chân cha ông từ thuở bé, từng gắn liền với tuổi thơ trần mình dưới nắng mặn mòi, lần mò vá từng mắt lưới bị rách. Rồi khi lớn lên, chiếc lưới ấy lại trở thành kế sinh nhai, là thứ tài sản quý giá mà họ gìn giữ như chính niềm tin vào cuộc sống.

Cấu tạo đơn giản – Công năng tuyệt vời

Lưới kéo cá tưởng chừng đơn giản, nhưng lại có cấu tạo khoa học đến lạ kỳ. Một bộ lưới đầy đủ bao gồm:

• Phần lưới chính: là những sợi cước hoặc dù được đan thành từng mắt đều nhau, tùy loại cá, tôm muốn bắt mà chọn kích cỡ mắt lưới phù hợp.

• Phao nổi: làm từ nhựa, xốp hoặc gỗ, giúp lưới nổi phần đầu.

• Chì hoặc dây chì: giúp phần đáy lưới chìm sát mặt nước hoặc đáy ao.

• Dây kéo và tay cầm: dùng để kéo lưới bằng tay hoặc bằng máy đơn giản.

Toàn bộ được kết nối chặt chẽ để khi kéo đi, lưới mở rộng, quét qua mặt nước hoặc đáy bùn, thu gom tất cả cá, tôm, tép vào giữa – như một cái vợt khổng lồ.

Tùy theo từng mục đích sử dụng, ngư dân có thể đặt làm lưới kéo tép, kéo tôm, kéo cá, hay thậm chí là lưới vét để thu hoạch phân loại cá trong ao nuôi. Loại nhỏ để quét tôm giống, loại lớn để thu hoạch cá thịt, mỗi loại đều có kỹ thuật và thiết kế riêng biệt, phù hợp với từng điều kiện đánh bắt.

Chất liệu lưới – Sợi gắn kết giữa truyền thống và hiện đại

Ngày xưa, lưới được làm bằng sợi đay, sợi gai, dễ mục, dễ rách, tuổi thọ ngắn. Nhưng ngày nay, với sự tiến bộ của công nghệ, hai chất liệu chính được sử dụng nhiều nhất là sợi cước và sợi dù.

• Sợi cước (sợi gân): trong suốt, chắc, cứng, khó giãn – giúp lưới nhẹ, dễ kéo, phù hợp với nước tĩnh và môi trường ít chướng ngại vật. Cá, tép khi vướng vào dễ nhìn thấy và gỡ nhanh hơn.

• Sợi dù (sợi nylon): mềm hơn, có độ co giãn nhẹ, bám cá tốt, khó bị mục, chịu được va đập tốt trong môi trường có cỏ, bùn hoặc đá.

Tùy địa hình, thời tiết, đối tượng đánh bắt, mỗi ngư dân sẽ có cách chọn lưới riêng. Và trong từng sự lựa chọn ấy, là cả kinh nghiệm truyền đời và sự đúc kết của năm tháng bám biển.

Lưới kéo cá – Không chỉ là ngư cụ, mà còn là văn hóa

Ở nhiều làng chài ven biển miền Trung, miền Tây hay Đông Nam Bộ, những buổi chiều tà, khi nắng tắt sau rặng dừa, bóng dáng người đàn ông kéo từng sợi lưới lên bờ, rồi cả nhà cùng nhau vá lưới, gỡ cá, gom tôm… đã trở thành nét sinh hoạt cộng đồng đặc trưng.

Có người ví rằng, mỗi chiếc lưới kéo cá như một tấm bản đồ thủy sản thu nhỏ, nơi từng mắt lưới là nơi tụ hội của tôm, tép, cá đồng, nơi từng đường dây là sợi dây kết nối giữa người và nước, giữa đất và trời.

Trong nhiều câu hò, điệu lý, lưới kéo cá cũng xuất hiện như một hình ảnh thân thương:

"Gió đưa cánh võng lênh đênh
Anh đi kéo lưới, em chờ bên thềm"

Hiện đại hóa nhưng vẫn giữ hồn truyền thống

Ngày nay, nhiều nơi đã áp dụng máy móc vào nghề cá. Nhưng lưới kéo vẫn giữ nguyên giá trị, đặc biệt là với các hộ nuôi thủy sản nhỏ lẻ hoặc đánh bắt gần bờ. Nắm bắt xu hướng này, nhiều cơ sở đã cải tiến lưới kéo cá, không chỉ sản xuất hàng loạt mà còn gia công theo yêu cầu, giúp ngư dân lựa chọn được sản phẩm “đo ni đóng giày” cho mục đích của mình.

Tại một số cơ sở uy tín như vaibopccc.com hay luoinguyenut.com, lưới được làm bằng máy chuyên dụng, đảm bảo độ đều mắt, độ chắc dây và độ bền theo thời gian. Đặc biệt, họ còn hỗ trợ tư vấn chọn lưới theo vùng miền, loài cá, cách thả lưới, cách kéo để đạt hiệu quả cao nhất.

Lưới kéo cá là ký ức, là hiện tại, là tương lai

Một chiếc lưới tưởng chừng đơn giản, nhưng ẩn sau đó là cả câu chuyện của một đời người, là biểu tượng của sự cần cù, khéo léo và bền bỉ. Dù có bao nhiêu máy móc hiện đại ra đời, lưới kéo cá vẫn giữ nguyên giá trị – bởi nó không chỉ là công cụ đánh bắt mà còn là kết tinh của văn hóa lao động Việt Nam.

Trong từng mắt lưới, ta thấy được bàn tay chai sạn của người cha, nụ cười hạnh phúc của người mẹ bên rổ cá tươi, và đôi mắt háo hức của đứa trẻ đợi mẹ gọi vào ăn cơm khi cha vừa cập bến. Lưới kéo cá không chỉ kéo được tôm cá – mà còn kéo về cả yêu thương và hy vọng.